Ο David Harvey στο Ελληνικό

Στο περιθώριο των διαλέξεων που έχουν οριστεί για αυτή την εβδομάδα, την Πέμπτη 22 Ιουνίου 2012 ο καθηγητής David Harvey επισκέφτηκε το Ελληνικό. Σκοπός της επίσκεψης ήταν η ενημέρωση για το πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης του χώρου και των αντιστάσεων που έχουν συγκροτηθεί απέναντι σε αυτή. Την ομάδα περιήγησης στο χώρο του πρώην αεροδρομίου και την παραλίας του Αγ. Κοσμά συμπλήρωσε η συλλογικότητα ακτιβιστών-καλλιτεχνών από το Αμβούργο schwabinggrad ballett που αυτές τις μέρες βρίσκονται στην Αθήνα προκειμένου να συλλέξουν υλικό για τη σημερινή κατάσταση αλλά και για να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους. Μαζί μας ήταν και ο Σπύρος Τσακίρης, απεργός φωτογραφος της Ελευθεροτυπίας, η οποία θα δημοσιεύσει συνέντευξη του David Harvey στο επόμενο απεργιακό φύλλο, το Σάββατο 23 Ιουνίου. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Οι αστεακές καταβολές των οικονομικών κρίσεων, μέρος 4o

Αναδημοσιεύουμε από το ιστολόγιο Red NoteBook το τέταρτο μέρος μιας σειράς κειμένων του Ντ. Χάρβεϋ που έχουν δημοσιευτεί στο New Left Project.

Αστεακές ληστρικές πρακτικές

Στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, ο Μάρξ και ο Ένγκελς υπογραμμίζουν ότι ο εργάτης δεν μπορεί να λαμβάνει τους μισθούς του νωρίτερα από τις άλλες κοινωνικές μερίδες που βρίσκονται πιο πάνω απ’ αυτόν, τον σπιτονοικοκύρη, τον μπακάλη, τον ενεχυροδανειστή, κλπ. Οί μαρξιστές συνήθίζουν να υποβιβάζουν τέτοιες μορφές εκμετάλλευσης, και την πάλη των τάξεων που αναπόφευκτα προκύπτει γύρω απ΄ αυτές, στις σκιές των θεωριών τους όπως και στο περιθώριο των πολιτικών τους. Αλλά σ’ αυτό το σημείο ισχυρίζομαι ότι αποτελούν, τουλάχιστον για τις προηγμένες καπιταλιστικές οικονομίες, μια τεράστια έκταση συσσώρευσης από την αποστέρηση μέσω της οποίας τα χρήματα απορροφούνται στην κυκλοφορία του πλασματικού κεφαλαίου για να ενισχύσουν τις τεράστιες περιουσίες που δημιουργήθηκαν εντός του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Οι αστεακές καταβολές των οικονομικών κρίσεων, μέρος 3ο

Αναδημοσιεύουμε από το ιστολόγιο Red NoteBook το τρίτο μέρος μιας σειράς κειμένων του Ντ. Χάρβεϋ που έχουν δημοσιευτεί στο New Left Project.

Κεφαλαιακή συσσώρευση μέσω αστικοποίησης

Έχω αναλυτικά επιχειρηματολογήσει σε άλλα κείμενα για το πώς η αστικοποίηση υπήρξε ένας τρόπος-κλειδί για την απορρόφηση των πλεονασμάτων κεφαλαίου και εργασίας σε όλη την ιστορία του κεφαλαίου[17]. Έχω εδώ και καιρό επιχειρηματολογήσει ότι έχει μια πολύ ιδιαίτερη σχέση με την απορρόφηση του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου για πολύ συγκεκριμένους λόγους που έχουν να κάνουν με τις μακρές χρονικές περιόδους, τους χρόνους των κύκλων εργασιών και τις διάρκειες ζωής των επενδύσεων στο δομημένο περιβάλλον. Έχει επίσης μια γεωγραφική ιδιαιτερότητα, τέτοια ώστε η παραγωγή των χώρων και των χωρικών μονοπωλίων καθίσταται αναπόσπαστη της δυναμικής της συσσώρευσης, όχι απλά λόγω των μεταλλασσόμενων τρόπων των ροών των εμπορευμάτων στο χώρο, αλλά κι επίσης λόγω της ίδιας της φύσης των δημιουργημένων και παραχθέντων χώρων και τόπων όπου αυτές οι κινήσεις πραγματοποιούνται. Αλλά ακριβώς επειδή όλη αυτή η δραστηριότητα – η οποία, παρεμπιπτόντως, έχει τεράστια σημασία για την παραγωγή αξίας και υπεραξίας – είναι τόσο μακροχρόνια, απαιτεί ένα συνδυασμό χρηματιστικού κεφαλαίου και κρατικής εμπλοκής τα οποία είναι απολύτως θεμελιώδη για τη λειτουργία της. Αυτή η δραστηριότητα είναι καθαρά κερδοσκοπική μακροχρόνια, και ενέχει το ρίσκο να επαναλάβει, σε μια αρκετά μεταγενέστερη περίοδο και σε μια μεγαλύτερη κλίμακα, τις ίδιες συνθήκες υπερσυσσώρευσης που αρχικά βοηθάει να ελαφρυνθούν. Εκεί οφείλεται ο επιρρεπής στις κρίσεις χαρακτήρας των αστικών και άλλων μορφών επενδύσεων σε φυσικές υποδομές (διηπειρωτικές σιδηροδρομικές γραμμές και αυτοκινητόδρομοι, φράγματα κλπ.). Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Οι αστεακές καταβολές των οικονομικών κρίσεων, μέρος 2ο

Αναδημοσιεύουμε από το ιστολόγιο Red NoteBook το δεύτερο μέρος μιας σειράς κειμένων του Ντ. Χάρβεϋ που έχουν δημοσιευτεί στο New Left Project.

H μαρξιστική θεώρηση

Mε την αστική θεωρία, η οποία αν δεν είναι ολότελα τυφλωμένη, στην καλύτερη περίπτωση στερείται διορατικότητας αναφορικά με το ζήτημα της σχέσης της αστικής ανάπτυξης με τις μακροοικονομικές κρίσεις, είναι πιθανό να σκεφτόταν κάποιος ότι οι μαρξιστές κριτικοί με τις περίφημες μεθόδους του ιστορικού υλισμού, θα είχαν βρει ένα εύκολο πεδίο για αυστηρή καταγγελία των διογκούμενων ενοικίων και των εξώσεων, χαρακτηριστικό αυτού στο οποίο οι Μαρξ και Ένγκελς αναφέρονταν ως δευτερεύουσες μορφές εκμετάλλευσης οι οποίες επιβάλλονται στις εργατικές τάξεις από τους εμπόρους καπιταλιστές και τους ιδιοκτήτες γης. Θα είχαν ασκήσει κριτική στην οικειοποίηση του αστικού χώρου μέσω του «εξευγενισμού», στην οικοδόμηση πολυτελών συγκροτημάτων κατοικιών και στην εξέλιξη του αστικού περιβάλλοντος στο να μοιάζει με θεματικά πάρκα της Ντίσνεϋλαντ, με τις βάρβαρες συνθήκες της ζωής, της στέρησης στέγης, της έλλειψης οικονομικά προσιτής στέγασης και της διαρκούς υποβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος (τόσο στο επίπεδο το φυσικό, όπως για παράδειγμα στην ποιότητα του αέρα, όσο και στο κοινωνικό, όπως με την λεγόμενη «καλόβουλη αμέλεια» των εκπαιδευτικών δομών) για την πλειοψηφία του πληθυσμού. Τέτοιες απόψεις εκφράζονται σε ένα περιορισμένο κύκλο μαρξιστών πολεοδόμων (συμπεριλαμβάνω και τον εαυτό μου μεταξύ τους). Αλλά είναι γεγονός ότι η δομή της σκέψης στους μαρξιστικούς κύκλους είναι απελπιστικά παρόμοια με αυτή των αστικών οικονομικών. Οι «πολεοδόμοι» αντιμετωπίζονται ως ειδικοί, ενώ ο πραγματικά σημαντικός πυρήνας της μαρξιστικής μακροοικονομικής θεωρίας βρίσκεται αλλού. Και πάλι ο μύθος της εθνικής οικονομίας κερδίζει έδαφος γιατί αυτό είναι το πεδίο για το οποίο έχουμε τα περισσότερα στοιχεία και, για να είμαστε δίκαιοι, αυτό είναι το πεδίο που λαμβάνονται μερικές από τις πιο σοβαρές πολιτικές αποφάσεις. Ο ρόλος της στεγαστικής αγοράς στη δημιουργία των συνθηκών της κρίσης κατά τη διετία 2007 – 2009 και το αποτέλεσμα της ανεργίας και της λιτότητας (το περισσότερο από το οποίο αποτυπώθηκε στο τοπικό και στο κοινοτικό επίπεδο) δεν έχει γίνει επαρκώς κατανοητό, αφού μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία σοβαρή απόπειρα σύνθεσης και κατανόησης των διαδικασιών αστικοποίησης και οικοδόμησης του αστικού περιβάλλοντος σε συνάρτηση με τη γενική θεωρία των νόμων και της κίνησης του κεφαλαίου. Ως αποτέλεσμα, αρκετοί μαρξιστές θεωρητικοί, οι οποίοι αγαπούν «μέχρι θανάτου» τις κρίσεις, τείνουν να μεταχειρίζονται την πρόσφατη κατάρρευση του οικονομικού συστήματος ως μια προφανή επιβεβαίωση της αγαπημένης τους εκδοχής της μαρξιστικής θεωρίας για τις κρίσεις (π.χ. μείωση του ποσοστού κέρδους, υποκατανάλωση ή ο,τιδήποτε σχετικό). Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Οι αστεακές καταβολές των οικονομικών κρίσεων, μέρος 1ο

Αναδημοσιεύουμε από το ιστολόγιο Red NoteBook το πρώτο μέρος μιας σειράς κειμένων του Ντ. Χάρβεϋ που έχουν δημοσιευτεί στο New Left Project.

Τα συμβατικά οικονομικά αντιμετωπίζουν συνήθως την επένδυση στο δομημένο περιβάλλον όπως και την αστικοποίηση, ως δευτερεύουσας σημασίας ζητήματα σε σχέση με τις σημαντικότερες υποθέσεις που ενυπάρχουν σε ένα είδος φανταστικής ενότητας που ονομάζεται «εθνική οικονομία»

Σε ένα άρθρο στους New York Times στις 5 Φεβρουαρίου του 2011, υπό τον τίτλο «Οι φούσκες στο στεγαστικό τομέα είναι σπάνιες», ο Ρόμπερτ Σίλλερ, ο οικονομολόγος που θεωρείται από πολλούς ως ο πλέον ειδικός στην αγορά ακινήτων δεδομένου του ρόλου του στην σύνταξη του καταλόγου Σίλλερ με τιμές ακινήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθησύχαζε τους πάντες ότι η πρόσφατη φούσκα των ακινήτων ήταν ένα «σπάνιο γεγονός, το οποίο δεν επρόκειτο να επαναληφθεί για πολλές δεκαετίες». Η «γιγάντια φούσκα των ακινήτων» των αρχών της δεκαετίας του 2000 «δεν είναι συγκρίσιμη με κανέναν εθνικό ή διεθνή οικονομικό κύκλο της αγοράς ακινήτων στην ιστορία. Οι προηγούμενες φούσκες ήταν μικρότερες και περισσότερο τοπικές». Τα μόνα λογικά αντίστοιχα, διατεινόταν, ήταν οι φούσκες στην αγορά γης που συνέβησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες στο παρελθόν, στα τέλη της δεκαετίας του 1830 και τη δεκαετία του 1850.[1] Αυτό συνιστά, όπως θα δείξω, μια ιδιαιτέρως ανακριβή ανάγνωση της καπιταλιστικής ιστορίας. Το γεγονός ότι προσπερνιέται τόσο αδιάφορα επιμαρτυρεί ένα σοβαρό τυφλό σημείο της σύγχρονης οικονομικής σκέψης. Δυστυχώς, αυτό καταλήγει να είναι ένα τυφλό σημείο και στη μαρξιστική πολιτική οικονομία. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »