Άρθρα για την πόλη, τον χώρο και τον σχεδιασμό

Η πόλη και οι πολιτικές για την πόλη, ο χώρος και ο σχεδιασμός του, βρέθηκαν τα τελευταία χρόνια με πρωτόγνωρη ένταση στο στόχαστρο σκληρών νεοφιλελεύθερων πολιτικών λιτότητας, απορρύθμισης και ιδιωτικοποιήσεων που προωθούνται με καταιγιστικό ρυθμό. Ταυτόχρονα και ιδιαίτερα εν όψει αυτοδιοικητικών εκλογών, τα ζητήματα αυτά βρέθηκαν και στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης.

Συγκεντρώσαμε εδώ κάποια σχετικά άρθρα και παρεμβάσεις μελών της ομάδας Encounter Athens Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Ρόλος και μέλλον για την αυτοδιοίκηση

Γη, χώρος και σχεδιασμός στο επίκεντρο της νεοφιλελεύθερης επίθεσης και των κοινωνικών διεκδικήσεων

της Μαρίας Καλαντζοπούλου, δημοσιεύτηκε στο Rednotebook, 17/05/2014

Ο χώρος είναι ταυτόχρονα συλλέκτης, πεδίο και δυναμική. Είναι, έτσι, σαφές ότι διαφοροποιείται ουσιαστικά από τον ένα τόπο στον άλλο και γι’ αυτό ο σχεδιασμός και η ρύθμιση οποιασδήποτε δραστηριότητας δεν μπορεί να μην λαμβάνει υπ’ όψη τη χωρική διάσταση, δηλαδή το πού εγκαθίσταται αυτή η δραστηριότητα, πώς εντάσσεται στην κοινωνία στην οποία αναφέρεται, από ποιους πόρους αντλεί και τι επιπτώσεις, θετικές ή αρνητικές, έχει στον τόπο που εγκαθίσταται. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Για τον δημόσιο χώρο που μας περιέχει

της Μαρίας Καλαντζοπούλου, δημοσιεύτηκε στα Ενθέματα,11/05/2014

Μια τετραπλή συγκυρία βάζει στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης για την Αθήνα τη λειτουργία της πόλης, τον δημόσιο χώρο της και τις παρεμβάσεις σ’ αυτόν:
– Οι ανάγκες και τα προβλήματα που αναδεικνύει οξύτερα ή επιτείνει η βαθιά κοινωνική και οικονομική κρίση,
– η προεκλογική περίοδος για τις αυτοδιοικητικές εκλογές και ο προγραμματικός λόγος που κυριαρχεί,
– η κυρίαρχη πια «άσκηση» επιλεξιμότητας των παρεμβάσεων που σχετίζεται σχεδόν αποκλειστικά στη δημόσια συζήτηση με την αδιαφανή στο κοινό δυνατότητα δέσμευσης κονδυλίων από το τρέχον ΕΣΠΑ
– τα πρωτόφαντα (;) σχήματα προώθησης κρίσιμων πολεοδομικών παρεμβάσεων από ιδιώτες και ιδρύματα. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Δημοτικές εκλογές και αστικός χώρος: να «καταλάβουμε» τις πόλεις μας

του Δημήτρη Μπαλαμπανίδη, δημοσιεύτηκε στα Σύγχρονα Θέματα, τ.124, 07/05/2014

Σε κλίμα προεκλογικό, δύο μήνες πριν από τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου 2012, ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Αντώνης Σαμαράς διατύπωνε την επιτακτική ανάγκη να «ανακαταλάβουμε τις πόλεις μας».[1] Η προτροπή αυτή διαδόθηκε δημοσίως δια στόματος και άλλων στελεχών του κόμματος, όπως του Νότη Μηταράκη,[2] ενώ η εξήγηση δόθηκε ακόμα και στους New York Times: «παράνομοι μετανάστες έχουν καταλάβει την πόλη της Αθήνας».[3] Η φράση «να ανακαταλάβουμε τις πόλεις μας» χαρακτηρίστηκε από τον ημερήσιο τύπο ως «πολεμική»[4] και είναι, πράγματι, μία βίαιη προτροπή, μισαλλόδοξη και ξενοφοβική. Καλεί «εμάς» να πάρουμε ξανά πίσω την πόλη που κατέλαβαν οι «άλλοι». Δεν θα ήταν, λοιπόν, υπερβολικό αν συσχετίζαμε τη συγκεκριμένη προτροπή μίσους με τις ρατσιστικές πρακτικές αυτοδικίας που εκδηλώθηκαν το επόμενο διάστημα στο κέντρο της Αθήνας, όπως η βίαιη εκκένωση διαμερισμάτων όπου διέμεναν μετανάστες και η καταστροφή ορισμένων καταστημάτων τους από αυθόρμητες ομάδες πολιτοφυλακής.[5] Ούτε θα ήταν υπερβολικό αν τη συσχετίζαμε με τα υψηλά εκλογικά ποσοστά της Χρυσής Αυγής, του κόμματος που υποσχόταν με τον πιο βίαιο τρόπο να αποδώσει την «Ελλάδα στους  Έλληνες» για να «ξεβρωμίσει ο τόπος».[6] Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Οι «ναρκομανείς», τα ΚΑΠΗ και ο Γ. Μπουτάρης

Δημοτικές εκλογές και αστικός χώρος

του Δημήτρη Μπαλαμπανίδη, δημοσιεύτηκε στα Ενθέματα 13/04/2014

«Η σκέψη μας είναι να αξιοποιήσουμε για τη φύλαξη εθελοντικά μέλη των ΚΑΠΗ. Δύο-δύο ή τρεις-τρεις, θα περπατούν και θα λένε στους ναρκομανείς: “Μαζέψτε τα και φύγετε, αλλιώς παίρνω τηλέφωνο την Αστυνομία τώρα”. Βέβαια, οι εθελοντές πρέπει να είναι ενεργητικά άτομα. Δεν θα ήθελα να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, αλλά δυστυχώς η πολύ αυξημένη παραβατικότητα μας αναγκάζει».

Γιάννης Μπουτάρης, Τα Νέα, 5.4.2014

Θα ήθελα να σχολιάσω τις παραπάνω ιδέες για την αντιμετώπιση των τοξικοεξαρτημένων και την ασφάλεια στον δημόσιο χώρο από τη σκοπιά της πολεοδομίας και της κοινωνικής γεωγραφίας. Δηλαδή, από τη σκοπιά των επιστημών που μελετούν τη χωρική διάσταση των κοινωνικών φαινομένων και επιχειρούν, μέσα από την κατανόησή τους, να προτείνουν επεξεργασμένες λύσεις, αναγκαίες και όχι «αναγκαστικές».Αυτά δήλωνε, κατά την επίσκεψή του στη φυλασσόμενη παιδική χαρά της πλατείας Αριστοτέλους, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης και υποψήφιος για δεύτερη φορά Γιάννης Μπουτάρης.[1] Η συγκρότηση ομάδων φύλαξης του δημόσιου χώρου από ενεργητικούς ηλικιωμένους εθελοντές παρουσιάζεται ως αναγκαστική λύση, ενώ ως «σοβαρή αιτία» που οδήγησε σ’ αυτήν αναφέρεται «ο πλήρης ευνουχισμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης». Οι δηλώσεις αναδημοσιεύθηκαν ευρέως στο διαδίκτυο, αντιμετώπισαν σφοδρή κριτική, αλλά και χαρακτηρίστηκαν, τσουβαλιασμένες μαζί με άλλες ιδέες του «ιδιότυπου» δημάρχου, ως πρωτότυπες, πρωτοποριακές, θετικά προκλητικές, ρηξικέλευθες (βλ., λ.χ., σχετικό δημοσίευμα τουΠρώτου Θέματος, 5.4.2014).[2] Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Aναθεώρηση του ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τον τουρισµό: πορεία προς τη “νέα” χωροταξία

της Μαρίας Ζήφου, δημοσιεύτηκε στις Οικοτριβές 03/11/2013

Η αναθεώρηση του υφιστάµενου Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισµό (ΕΠΤ) που επιχειρείται τέσσερα και κάτι, µόλις, χρόνια από τη θεσµοθέτηση του ισχύοντος Πλαισίου αποτυπώνει τη ραγδαία υλοποίηση της νέας πολιτικής χωρικού σχεδιασµού που εδραιώνεται στη χώρα στη συγκυρία της κρίσης. Μία πολιτική που προσεγγίζει τη γη και το περιβάλλον ως προνοµιακό πεδίό εκπλήρωσης δηµοσιονοµικών στόχων και αποσκοπεί, σύµφωνα µε την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ στη «ριζική αλλαγή στον τρόπο που οργανώνουµε τον εθνικό χώρο».

Η αναγκαιότητα της αναθεώρησης

Η επιλογή του τουρισµού ως βασικού, αν όχι του βασικότερου, πυλώνα της οικονοµίας στη συγκυρία της κρίσης έχει «επενδυθεί» µε µεγάλες προσδοκίες για τη συνεισφορά του κλάδου στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και στην επίτευξη θετικών ρυθµών ανάπτυξης και έχει οδηγήσει στον επανα-προσδιορισµό (για άλλη µία φορά) της προωθούµενης στρατηγικής τουριστικής ανάπτυξης στη χώρα. Κεντρικό στοιχείο της νέας αυτής στρατηγικής αποτελεί η µονοµερής στόχευσή της στη µεγέθυνση του κλάδου τόσο ως ποσοστό του ΑΕΠ (αύξηση της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας από 27 δις ευρώ το 2010 σε 50 το 2021) όσο και της απασχόλησης (αύξηση των θέσεων εργασίας σε 1.000.000 από 650,000). Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Να αποκαταστήσουμε το χωρικό σχεδιασμό: κοινωνική ανταποδοτικότητα αντί της κερδοσκοπίας

της Μαρίας Καλατζοπούλου, δημοσιεύτηκε στις Οικοτριβές 29/09/2013

Ο χώρος, η γη, βρίσκεται πρόδηλα στο επίκεντρο διαπραγμάτευσης της κρίσης. Με τον ίδιο τρόπο που προέβαλε ως «μοχλός» ή προνομιακό πεδίο στα αναπτυξιακά μοντέλα που ακολουθήθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες, σχεδόν αδιάπτωτα σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Απορρύθμιση του χώρου και ο σχεδιασμός που της ταιριάζει

των Φερενίκη Βαταβάλη και Μαρία Καλατζοπούλου, δημοσιεύτηκε στις Οικοτριβές 27/01/2013

Μετά από δυόμιση χρόνια μνημονιακής πολιτικής είναι φανερό ότι ο χώρος προσλαμβάνει κεντρική θέση σε όλες σχεδόν τις διαστάσεις των κοινωνικο-οικονομικών αναδιαρθρώσεων στη χώρα. Δημόσια και ιδιωτική ακίνητη περιουσία, ακόμα και σε προστατευόμενες περιοχές, συνιστούν αδιακρίτως αντικείμενα προς εκμετάλλευση άνευ όρων, μέσα από διαδικασίες εντεινόμενης κερδοσκοπίας. Αντίστοιχα, κεντρική θέση έχει ο χώρος και στη ρητορική για την υπέρβαση της κρίσης: ως πηγή άντλησης εσόδων για την αποπληρωμή του χρέους και ως ένας από τους βασικότερους αναπτυξιακούς συντελεστές για την ενεργοποίηση του real estate και του κατασκευαστικού τομέα.

Υποβαθμίζεται ωστόσο σκόπιμα το γεγονός ότι η ίδια η κρίση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις διαδικασίες παραγωγής χώρου που ακολουθήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Η κωδικοποίηση αυτής της προσέγγισης αντανακλάται σε μια σειρά πρόσφατων θεσμικών αλλαγών με βασικό άξονα την απορρύθμιση του χώρου και με επιστέγασμα αυτή καθαυτή την απόπειρα μεταρρύθμισης του συστήματος χωρικού σχεδιασμού. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός

Το σχέδιο νόμου για το «Νέο Οικοδομικό Κανονισμό» που κατατέθηκε στη Βουλή από το ΥΠΕΚΑ το Μάρτιο του 2012, όπως και οι παλιότεροι Οικοδομικοί Κανονισμοί, εκφράζει σαφώς τις προωθούμενες πολιτικές για το χώρο. Πολιτικές που στη συγκυρία της τρέχουσας οικονομικής κρίσης προσεγγίζουν τον αστικό χώρο ως ένα πεδίο επενδύσεων, αδιαφορώντας για την ποιότητα ζωής των πολιτών.

 Με βασικό εργαλείο την αύξηση της δόμησης, ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός επιχειρεί να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για τον κατασκευαστικό τομέα και την αγορά ακινήτων. Χωρίς να υπολογίσει κανείς τις αυξήσεις της δόμησης που προκύπτουν από επιμέρους στοιχεία του κτιρίου (σοφίτες, πατάρια, δώματα, τοιχοποιίες, κοινόχρηστα κλιμακοστάσια, κτλ), σειρά από ευρύτερες ρυθμίσεις που σχετίζονται είτε με τη μείωση της κάλυψης, τη συνένωση οικοπέδων, την απόδοση ακαλύπτου σε κοινή χρήση και την «απόσυρση κτιρίων», είτε με τη δημιουργία κτιρίων ελάχιστης ενεργειακής κατανάλωσης, είτε, τέλος, με την «αξιοποίηση» δημόσιων ακινήτων,  συναρτώνται με την αύξηση της δόμησης. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »